نوار نقاله یا کانوایر چیست؟+ اجزا نوار نقاله

با توجه به گسترش صنایع مختلف در دنیا، مساله حمل و نقل، انتقال مواد و محصولات اهمیت زیادی پیدا کرده است. یکی از سیستم های مهم در انتقال مواد و محصولات در صنایع مختلف خودروسازی، موادغذایی، معادن، تایرسازی، آردسازی و عمده صنایع مختلف دنیا، سیستم کانوایر یا نوار نقاله ها هستند.

سیستم کانوایر یا نوار نقاله به صورت حمل تسمه ای مواد و کالا های مختلف چه به صورت ماده اولیه، مواد نیمه ساخته یا نهایی به حمل مواد می پردازد. لازم به ذکر است جزء اصلی سیستم های نوار نقاله، تسمه نقاله ها هستند.

جهت خرید انواع تسمه نقاله و قطعات جانبی نوار نقاله، می توانید به صفحه فروشگاه انواع بلت نوار نقاله در سایت تسمه باندو مراجعه نمایید. در ادامه این مقاله قصد داریم با اجزا نوار نقاله، ساختار نوار نقاله، تسمه نقاله، کاربرد نوار نقاله، انتخاب نوار نقاله مناسب و … بیشتر آشنا شویم.

نوار نقاله یا کانوایر چیست؟

نوار نقاله یا کانوایر (Conveyor) سیستمی مکانیکی است که برای جابه‌جایی مواد یا محصولات به ‌صورت مداوم و خودکار است که بین نقاط مختلف در خطوط تولید و توزیع استفاده می‌شود. این دستگاه از اجزایی مانند تسمه نقاله، قاب یا بدنه، غلتک‌ها، موتور، گیربکس، سفت‌کن نوار و اتصالات تشکیل شده است. تسمه، بخش اصلی نوار نقاله است که مواد را روی خود حمل می‌کند و معمولاً از جنس لاستیک، پلاستیک یا فلز ساخته می‌شود. نوار نقاله در صنایع مختلف از جمله معدنی، غذایی، خودروسازی، کشاورزی و بازیافت به کار می‌رود و نقش مهمی در افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌های انسانی و تسهیل حمل ‌و نقل مواد سنگین و سبک دارد.

تاریخچه تسمه نقاله

تاریخچه تسمه نقاله به قرن نوزدهم برمی گردد. در سال 1892 توماس رابینز با به کار گرفتن یک مجموعه منظم از دستگاه ها، سیستم نوار نقاله را اختراع کرد که برای حمل مواد سنگین در معادن استفاده می شد. 9 سال بعد (سال 1901) ساندویک به ساخت و تولید سیستم های نوار نقاله استیل کورد و فولادی پرداخت.

4 سال بعد (سال 1905) ریچارد ساتکلیف برای اولین بار تسمه نقاله مخصوص جابجایی زغال سنگ در معادن را طراحی کرد. این سیستم 8 سال بعد (سال 1913) در کارخانه خودروسازی مطرحی به نام فورد و سالیان بعد در شرکت های دیگر، تحول پیدا کرد و مورد استفاده قرار گرفت. جهت مطالعه بیشتر می توانید به مقاله تسمه نقاله چیست + کاربردهای تسمه نقاله در سایت تسمه باندو مراجعه نمایید.

ساختار و اجزا نوار نقاله

1_ شاسی یا بدنه نوار نقاله : شاسی بخش اصلی و پایه‌ای نوار نقاله است که وظیفه نگهداری و پشتیبانی از تمام اجزای دیگر دستگاه را بر عهده دارد. شاسی باید به‌گونه‌ای طراحی شود که علاوه بر تحمل وزن دستگاه و مواد، در برابر شرایط محیطی مانند رطوبت، حرارت، و ضربه نیز مقاوم باشد. این شاسی‌ها معمولاً در سه نوع طراحی می‌شوند.

• مدل لوله‌ای: برای حمل مواد سنگین و مقاومت در برابر بارهای بالا استفاده می‌شود.
• مدل پروفیلی: مناسب برای کاربردهای سبک‌تر، مانند جابه‌جایی مواد غذایی یا قطعات کوچک صنعتی.
• مدل ناودانی: برای جابه‌جایی مواد خاص و محیط‌های صنعتی که نیاز به کنترل دقیق‌تر دارند.
• شاسی‌ها معمولاً از فولاد یا آلومینیوم ساخته می‌شوند تا هم سبک باشند و هم استحکام کافی داشته باشند.

2_ نوار یا تسمه نقاله : تسمه، بخش متحرک دستگاه است که وظیفه انتقال مواد را بر عهده دارد و مستقیماً با مواد در تماس است. این تسمه‌ها در انواع مختلف تولید می‌شوند. به عنوان مثال، تسمه‌های لاستیکی برای حمل مواد سنگین، تسمه‌های PVC برای صنایع غذایی و تسمه‌های فلزی برای کاربردهای دما و فشار بالا استفاده می‌شوند.

• تسمه لاستیکی: حمل مواد سنگین مانند سنگ، شن و زغال‌ سنگ، به دلیل مقاومت در برابر سایش و ضربه.
• تسمه PVC: مناسب برای صنایع غذایی و دارویی به دلیل ویژگی ضد آب و بهداشتی.
• تسمه فلزی: برای محیط‌هایی با دمای بالا یا مواد تیز و برنده، مانند صنایع فولاد و شیمیایی.  
• تسمه پارچه‌ای یا برزنتی: سبک‌تر و انعطاف‌پذیر، مناسب برای حمل مواد سبک‌تر یا در خطوط تولید ساده.
• تسمه مدولار: پلاستیکی و قطعه‌ای، برای جابه‌جایی مواد بسته ‌بندی شده 
• این تسمه‌ها توسط غلتک‌ها و رولیک‌ها حرکت داده می‌شوند تا مواد را از نقطه‌ای به نقطه دیگر منتقل کنند.

3_ غلتک: غلتک‌ها استوانه‌هایی هستند که تسمه را نگه ‌داشته و حرکت آن را تسهیل می‌کنند. این غلتک‌ها معمولاً از مواد مقاومی مانند فولاد یا آلیاژهای خاص ساخته می‌شوند تا در برابر فشار و سایش دوام بیاورند.

• غلتک‌های محرک: در ابتدا و انتهای نوار نقاله نصب شده و با اتصال به موتور، نیرو را به تسمه منتقل می‌کنند.
• غلتک‌های راهنما: برای تنظیم و هدایت تسمه در مسیر مشخص استفاده می‌شوند.این غلتک‌ها معمولاً از فولاد یا آلیاژهای مقاوم در برابر زنگ ‌زدگی ساخته شده‌اند.

4_رولیک: رولیک‌ها قطعاتی استوانه‌ای هستند که زیر تسمه قرار گرفته و اصطکاک بین تسمه و شاسی را کاهش می‌دهند. رولیک‌ها در سه نوع طراحی می‌شوند. این قطعات با چرخش خود به حرکت روان‌تر تسمه کمک می‌کنند و از استهلاک سریع تسمه و شاسی جلوگیری می‌نمایند.

• رولیک‌های ثابت: برای نگهداری تسمه در مسیر صاف.
• رولیک‌های گردان: برای حمل مواد در مسیرهای منحنی.
• رولیک‌های ضربه‌گیر: برای مناطق بارگذاری سنگین، که فشار و ضربه مواد بر تسمه را جذب می‌کنند.

5_ موتور و گیربکس: موتور نیروی محرکه لازم را تأمین می‌کند و گیربکس این نیرو را به نسبت مناسب کاهش داده و به غلتک‌های محرک منتقل می‌کند. این ترکیب، حرکت دقیق و یکنواخت نوار نقاله را تضمین کرده و امکان کنترل سرعت و توان دستگاه را فراهم می‌سازد.

• موتور الکتریکی یا دیزلی: منبع انرژی اصلی.  
• گیربکس حلزونی یا سیاره‌ای: تنظیم‌کننده سرعت و گشتاور، بر اساس نوع و حجم مواد جابه‌جا شونده.

این بخش‌ها هماهنگی لازم را برای حرکت نرم و روان تسمه فراهم می‌کنند و عملکرد کلی دستگاه را تضمین می‌کنند. این اجزا با یکدیگر ترکیب شده و دستگاهی را تشکیل می‌دهند که در صنایع مختلف مانند معدن، کشاورزی، غذایی و خودروسازی کاربرد دارد.

مکانیزم تغییر جهت تسمه نقاله

مكانیسم تغییر جهت، جهت بار را تغییر می دهد. وسایل مختلف برای انجام این كار مانند؛ ضربه گیرها، هل دهنده ها، بیرون اندازها و غیره هستند.

طریقه کار نوار نقاله

تسمه نقاله به وسیله یک موتور و گیربکس برقی به حرکت در می آید. سپس در یک مسیر تعیین شده و مشخص به گردش در می آید. برای تسهیل چرخش، کاهش اصطکاک در طول مسیر و درنتیجه کاهش آلودگی های صوتی ایجاد شده از قرقره و بلبرینگ در این سیستم استفاد می شود. در انتها نیز کالا یا مواد روی تسمه نقاله قرار گرفته و معمولا جهت بارگیری یا تخلیه به مکان مورد نظر منتقل می شوند.

کاربرد نوار نقاله

کاربرد نوار نقاله ها که سیستم های انتقالی هستند، معمولا در بارگیری یا تخلیه بار کامیون ها یا انتقال مواد در کارخانه ها و صنایع مختلف می باشد. از کاربرد نوار نقاله ها میتوان به استفاده از آن ها در فرودگاه‌ها، فروشگاه‌ها، پله برقی ها، گمرک و خطوط مختلف تولید و مونتاژ کارخانه‌ها اشاره نمود.

از دیگر کاربرد نوار نقاله ها میتوان به استفاده آن ها در صنایع مانند معدن، فولاد، سیمان، صنایع غذایی، صنایع نقاشی، صنایع دارویی، صنایع بهداشتی، کشاورزی، بازیافت و … برای جابه‌جایی، بارگیری و تخلیه اشاره کرد. اما از مهمترین کاربرد نوار نقاله ها در خط های تولید کارگاه ها و کارخانه ها، میتوان به جابجایی مواد و انتقال قطعات از نقطه ای به نقطه دیگر اشاره نمود.

انواع نوار نقاله

امروزه انواع نوار نقاله ها در کشور های مختلف دنیا در حال طراحی و تولید هستند. برخی از انواع نوار نقاله ها عبارتند از:

نوار نقاله بازوئی (Drag conveyor)

نوار نقاله تسمه ای (Belt conveyor)

نوار نقاله پیاله ای (Bucket elevator)

نوار نقاله زنجیری (Chain conveyor)

نوار نقاله غلطكی (Roller conveyor)

نوار نقاله پیچشی (Screw conveyor)

نوار نقاله انعطاف پذیر (Flexible roller conveyor)

نوار نقاله صفحه دار (Slat belt conveyor)

انتخاب نوار نقاله مناسب

برای انتخاب نوار نقاله باید ابتدا نوع محصول و موادی که برای حمل آن ها قصد داریم از نوار نقاله استفاده کنیم را مشخص نماییم و کاربرد نوار نقاله ها را به خوبی درک کرده باشیم.

به طور مثال برای استحکام بیشتر تسمه نقاله ها، از فولاد در ساخت آن ها استفاده می کنند. این تسمه نقاله ها برای حمل در شرایط سخت و حمل بارهای ستگین (بیش از 10 هزار نیوتن بر میلی متر) در صنایعی مانند حمل سنگ ها مناسب هستند.

همچنین تسمه نقاله های با جنس آرامید می توانند تا 10 هزار نیوتن بر میلی متر بار را تحمل کنند و برای استفاده در صنایعی مانند معادن بسیار مناسب هستند.

با مراجعه به صفحات قیمت تسمه نقاله مدولار (ماژولار) پلاستیکی، قیمت تسمه نقاله نسوز توری و ضد حرارت، قیمت تسمه نقاله در کارخانه سیمان و نوار نقاله بارگیری سیمان و صفحات مرتبط دیگر در سایت تسمه باندو، می توانید انواع تسمه نقاله مورد نظر خود را با کیفیت مناسب تهیه نمایید.

به طور کلی هنگام انتخاب نوار نقاله لازم است مواردی مانند؛ اندازه، وزن و توزیع محصول، مواد ساخته شده از محصول، چگونگی بارگذاری محصول روی نوارنقاله، آیا جهت گیری محصول تغییر می کند یا خیر، سرعت مورد نظر جهت انتقال محصول، آیا مسیر شیب دار است یا خیر، شرایط محیطی (رطوبت، گرما، مواد شیمیایی) و غیره را در نظر بگیریم. هنگامی که شما درک خوبی از محصول و شرایط محیطی خود داشته باشید، می توانید به انتخاب نوار نقاله مناسب بپردازید.

انواع نوار نقاله با توجه به کاربرد

این دستگاه با توجه به نیاز و کاربرد، در انواع مختلف طراحی و ساخته می‌شود. هر نوع نوار نقاله برای اهداف خاصی بهینه شده است، از بارگیری مواد سنگین گرفته تا دستچین محصولات سبک. اگر می‌خواهید بهترین انتخاب را برای کسب ‌و کار خود داشته باشید، با شناخت انواع نوار نقاله و کاربردهای آن، تصمیم بهتری بگیرید.

نوار نقاله بارگیری :این نوع برای بارگیری و تخلیه کالا از وسایل نقلیه یا انبارها طراحی شده است. ساختار آن معمولاً شیب‌دار است و می‌تواند برای حمل کالاهای سنگین و سبک مورد استفاده قرار گیرد.

نوار نقاله دستچین: این نوار نقاله معمولاً در خطوط تولید مواد غذایی و صنعتی استفاده می‌شود و امکان جداسازی و انتخاب مواد یا محصولات معیوب را فراهم می‌کند. طراحی آن برای حرکت آهسته و قابل‌ کنترل مناسب است.

نوار نقاله چرخشی: برای انتقال مواد در مسیرهای منحنی و چرخشی طراحی شده است. این نوع نوار نقاله به صرفه ‌جویی در فضای کاری و افزایش انعطاف ‌پذیری در خطوط تولید کمک می‌کند.

نوار نقاله شیب‌دار: این مدل برای انتقال مواد به ارتفاعات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. تسمه‌های آن معمولاً دارای اصطکاک بالا یا بخش‌های برجسته برای جلوگیری از لغزش مواد هستند.

نوار نقاله ثقلی: این نوار نقاله بدون استفاده از نیروی موتور عمل می‌کند و از نیروی جاذبه برای حرکت مواد استفاده می‌نماید. برای جابجایی کالاهای سبک و سنگین در خطوط کوتاه کاربرد دارد.

نوار نقاله مغناطیسی: این نوع نوار نقاله برای جداسازی و انتقال مواد فلزی طراحی شده است. اغلب در صنایع بازیافت و معادن برای حذف ناخالصی‌ها و مواد فلزی کاربرد دارد.

نوار نقاله ناودانی: با ساختار ناودانی ‌شکل، برای حمل مواد پودری یا دانه‌ای مانند سیمان و غلات استفاده می‌شود. طراحی آن از ریخت ‌و پاش مواد جلوگیری می‌کند.

نوار نقاله سطلی یا پیاله‌ای: این نوع برای حمل مواد به صورت عمودی یا در زوایای تند کاربرد دارد. سطل‌های کوچکی که روی تسمه نصب شده‌اند، مواد را به نقاط بالاتر منتقل می‌کنند و در صنایع معدنی و کشاورزی کاربرد فراوان دارند. برای انتخاب مناسب‌ترین نوع نوار نقاله برای نیازهای خود، ابتدا باید نوع مواد و شرایط کاری خود را بررسی کنید.

انواع نوار نقاله از نظر نیروی محرکه

نوار نقاله‌ها بر اساس نیرویی که حرکت آن‌ها را تأمین می‌کند، به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند، برقی و گرانشی. هر یک از این انواع برای شرایط خاص و کاربردهای مشخص طراحی شده‌اند و مزایا و محدودیت‌های خود را دارند.

1_ نوار نقاله برقی 

این نوع نوار نقاله با استفاده از نیروی موتور الکتریکی کار می‌کند. موتور نیروی محرکه را به تسمه یا زنجیر انتقال می‌دهد و به ‌این ‌ترتیب امکان جابجایی مواد با وزن و حجم بالا را فراهم می‌کند. نوار نقاله‌های برقی در صنایع مختلفی مانند معادن، کارخانجات تولیدی، صنایع خودروسازی و غذایی کاربرد دارند. این نوع قابلیت تنظیم سرعت و کنترل دقیق‌تر را نیز فراهم می‌کند، که آن را برای خطوط تولید مداوم بسیار مناسب می‌سازد.

2_ نوار نقاله گرانشی

نوار نقاله گرانشی برای جابجایی مواد از نیروی جاذبه طبیعی استفاده می‌کند و نیازی به نیروی محرکه خارجی ندارد. مواد با وزن خود به سمت پایین یا جلو حرکت می‌کنند. این نوع نوار نقاله معمولاً در خطوط کوتاه و برای جابجایی کالاهای سبک و نیمه‌ سنگین، مانند جعبه‌ها، کاربرد دارد. طراحی ساده و هزینه پایین از مزایای این نوع است، اما محدودیت آن در عدم توانایی جابجایی مواد در خطوط طولانی یا سربالایی است.

سیستم های کانوایر یا نوار نقاله

سیستم‌های کانوایر یا نوار نقاله به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند با کارایی بالا مواد و محصولات را در صنایع مختلف جابجا کنند. این سیستم‌ها از چند بخش کلیدی تشکیل شده‌اند که هرکدام وظایف خاص خود را در عملکرد کلی دستگاه بر عهده دارند.

سیستم هدایت یا رگلاژ

سیستم هدایت نقش اصلی در تنظیم و هدایت تسمه یا نوار نقاله ایفا می‌کند. این سیستم از اجزایی مانند غلطک‌های تنظیم‌کننده و رولیک‌های هدایت تشکیل شده است. وظیفه این بخش، اطمینان از صاف بودن حرکت تسمه و جلوگیری از انحراف آن در حین عملیات است. تنظیم دقیق این سیستم باعث کاهش سایش و خرابی تسمه و بهبود طول عمر دستگاه می‌شود.

سیستم باردهی

این سیستم مسئول بارگذاری مواد یا محصولات روی تسمه نقاله است. باردهی می‌تواند به صورت دستی، توسط ماشین ‌آلات یا با کمک قیف‌ها و مخازن انجام شود. طراحی سیستم باردهی باید به گونه‌ای باشد که توزیع بار به طور یکنواخت صورت گیرد تا از آسیب به تسمه و ایجاد فشار نامتقارن جلوگیری شود. در صنایع غذایی، باردهی ممکن است نیازمند رعایت استانداردهای بهداشتی باشد.

سیستم متحرک انتقال نیرو

این بخش شامل موتور، گیربکس و تسمه‌های انتقال نیرو است. موتور نیروی لازم را تولید می‌کند، گیربکس این نیرو را با سرعت و گشتاور مناسب تنظیم کرده و به غلطک‌های محرک منتقل می‌کند. سیستم انتقال نیرو باید بسیار دقیق طراحی شود تا از اتلاف انرژی جلوگیری کند و عملکرد روان و مداوم نوار نقاله را تضمین نماید.

سیستم تخلیه بار

این سیستم وظیفه تخلیه مواد از روی تسمه را بر عهده دارد. تخلیه می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود، مانند سرریز، تیغه‌های برش یا با استفاده از سیستم‌های چرخشی و واژگون‌کننده. طراحی سیستم تخلیه باید به گونه‌ای باشد که مواد بدون آسیب و به طور کامل از تسمه جدا شوند. در برخی صنایع مانند معادن، سیستم تخلیه نیازمند مقاومت بالا در برابر سایش و ضربه است.

سیستم پاکسازی

سیستم پاکسازی به حفظ تمیزی تسمه نقاله کمک می‌کند و از تجمع مواد روی تسمه یا سایر اجزا جلوگیری می‌کند. این سیستم معمولاً شامل برس‌ها، تیغه‌های تمیزکننده و سیستم‌های شستشوی اتوماتیک است. پاکسازی منظم باعث کاهش سایش، افزایش عمر تسمه و تضمین کیفیت مواد منتقل ‌شده می‌شود، به‌ ویژه در صنایع غذایی و دارویی که بهداشت از اهمیت بالایی برخوردار است.

این سیستم‌ها به صورت یکپارچه عمل کرده و هرکدام نقشی حیاتی در کارکرد صحیح و بهینه نوار نقاله ایفا می‌کنند. انتخاب صحیح و نگهداری منظم این سیستم‌ها به افزایش کارایی و طول عمر دستگاه کمک می‌کند.

مزایای نوار نقاله

نوار نقاله یکی از تجهیزات کلیدی در صنایع مختلف است که نقش اساسی در افزایش سرعت و دقت فرآیند جابجایی مواد دارد. این دستگاه نه تنها به کاهش نیروی انسانی مورد نیاز کمک می‌کند، بلکه به دلیل طراحی متنوع، قابلیت انطباق با محیط‌های کاری مختلف را دارد. انتخاب یک سیستم نوار نقاله مناسب، به بهبود بهره‌وری و کاهش هزینه‌های عملیاتی منجر می‌شود.

• افزایش سرعت جابجایی: امکان انتقال مواد با سرعت بالا در خطوط تولید
• کاهش هزینه‌های نیروی انسانی: نیاز کمتر به کارگران برای جابجایی دستی مواد.
• بهبود ایمنی: کاهش خطر آسیب‌ دیدگی نیروی انسانی به دلیل حذف جابجایی دستی.
• جابجایی مواد سنگین: توانایی انتقال بارهای سنگین که با نیروی انسانی امکان‌ پذیر نیست.  
• انعطاف ‌پذیری: قابلیت سفارشی ‌سازی برای انواع مواد و محیط‌های کاری.
• صرفه ‌جویی در زمان: کاهش زمان جابجایی مواد در خطوط تولید یا انبارها.
• عملکرد مداوم: امکان کارکرد بی ‌وقفه در چرخه‌های طولانی ‌مدت تولید.
• افزایش بهره‌وری: بهبود سرعت و دقت در فرآیندهای صنعتی.
• دوام بالا: استفاده از مواد مقاوم در ساخت برای عمر طولانی دستگاه.